استاندارد ایزو 26000
ایزو 26000 یکی دیگر از انواع استاندارد بین‌المللی است که توسط سازمان ایزو برای راهنمایی در خصوص مسئولیت اجتماعی سازمانها ارائه شده است. این استاندارد در سال ۲۰۱۰ توسط سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) منتشر شد و هدف آن افزایش تعهد و عملکرد سازمان در زمینه‌های مختلفی نظیر مسائل اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی می‌باشد. بنابراین در این مقاله قصد داریم به توضیح جوانب مختلف این استاندارد و تاثیر آن در هر شرکت یا سازمان پرداخته و الزامات و روش پایبندی به این استاندارد را بیشتر بررسی کنیم. پس در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
مقاله مرتبط : انواع ایزو
ایزو 26000 چیست؟
می‌توان گفت که ایزو 26000 یک الگو و مفهوم کلی است که به مجموعه‌ای از اصول، رهنمودها و موضوعات مربوط به مسئولیت اجتماعی در سازمانها و شرکت‌ها اشاره می‌کند. در واقع مسئولیت اجتماعی به تعریف ISO در استاندارد ایزو ۲۶۰۰۰ به معنای مسئولیت سازمان در قبال تأثیرات فعالیت‌های خود بر جامعه و محیط» است و این تعریف شامل دو بعد اساسی می‌شود:
بعد عینی که به نحوه رفتار سازمان با ذینفعان خود، از جمله مشتریان، کارکنان، تأمین‌کنندگان، دولت، جامعه و طبیعت مربوط می‌شود و بعد ذهنی که به نحوه تصور و درک سازمان از نقش و تأثیر خود در جامعه و محیط می‌پردازد.
کاربرد ایزو 26000
در نظر داشته باشید که ایزو ۲۶۰۰۰ استانداردی نیست که گواهی آن قابل دریافت باشد، یعنی سازمانها نمی‌توانند براساس آن و با تبعیت از الگوهای آن، گواهینامه دریافت کنند. این استاندارد ایزو 26000 csr مسئولیت اجتماعی صرفاً یک راهنمای کاربردی است که سازمان را در پاسخگویی به نیازها و انتظارات ذینفعان خود یاری می‌دهد. در واقع با استفاده از این راهنما، هر سازمان می‌تواند مشخص کند کدام مسئولیت اجتماعی، به سازمان کمک می‌کند تا اصول را به اقدامات موثر تبدیل کند و بهترین شیوه های مربوط به مسئولیت اجتماعی را در سطح جهانی به اشتراک بگذارد. بنابراین این راهنمایی و استاندارد در همه و انواع سازمانها صرف نظر از فعالیت، اندازه یا مکان آنها مورد استفاده دارد و کاربرد آن در مواردی نظیر موارد زیر برای هر سازمان تعریف می‌شود:
- سازمان چگونه با توجه به قوانین، اخلاق و نظام حاکم، به مسئولیت اجتماعی پایبند باشد.
- راستای فعالیت‌های خود را با اهداف پایدار توسعه، همسو کند.
- رابطه با ذینفعان خود را بهبود بخشیده و با آنها تعامل کند.
- عملکرد خود را در زمینه‌های مختلف مسئولیت اجتماعی، از جمله حقوق بشر، شرایط کار، حفاظت از محیط زیست، اصول سازمان، رفتار شایسته و توسعه جامعه، ارزیابی و بهبود بخشد.
معیار ایزو 26000 چیست؟
همانطور که گفته شد ایزو 26000 csr مسئولیت اجتماعی در واقع یک مجموعه از اصول و رهنمودهایی است که سازمانها را در پیاده‌سازی مسئولیت اجتماعی یاری می‌کند. در واقع این معیار شامل هفت اصل و هفت موضوع اصلی است:
- اصول که شامل مسئولیت پذیری، شفافیت، رفتار اخلاقی، احترام به منافع ذینفعان، احترام به قانون، احترام به استانداردهای بین‌المللی، رفتار و احترام به حقوق بشر است.
- موضوعات که شامل حاکمیت سازمان، حقوق بشر، شرایط کار و روابط کار، محیط زیست، رفتار شایسته، مسائل مربوط به مصرف‌کنندگان و توسعه جامعه و تعامل با جامعه است.
- با توجه و بهره‌گیری از دستورالعمل‌های این معیار، نقاط قوت و ضعف شرکت یا سازمان در هر یک از این زمینه‌ها شناسایی شده و برنامه‌های اجرایی مناسب در فرآیندهای سازمان پیاده‌سازی و اجرا خواهد شد.
اخذ استاندارد ایزو 26000
همانطور که قبل‌تر توضیح داده شد، گواهینامه ایزو 26000 یک استاندارد قابل اخذ و حصول نیست و سازمان نمی‌تواند با تبعیت از آن، گواهینامه یا مدرکی دریافت کند. با این حال، هر سازمان می‌تواند با استفاده از این استاندارد به عنوان یک الگو و الهام، عملکرد خود را در زمینه مسئولیت اجتماعی بهبود بخشیده و در اعمال و عملکرد خود نشان دهد که از این استاندارد تبعیت می‌کند. برای این منظور، هر سازمان باید:
- با تحلیل نقش و تأثیر خود در جامعه و محیط، نقشه راه خود را برای پاسخگویی به نظرات و نگرانی‌های ذینفعان خود ارزیابی و تعریف کند.
- با تبادل دیدگاه و همکاری با ذینفعان خود، توافقات و تعهدات مناسب را برای حل مسائل و فرصت‌های مشترک اجرایی کند.
- با پذیرش و پایبندی به اصول و رهنمودهای این استاندارد، فرآیندها و سیستم‌های خود را برای پشتیبانی از عملکرد مسئولانه خود بهینه سازد.
- با استفاده از شاخص‌های مناسب، عملکرد خود را در هر یک از زمینه‌های مسئولیت اجتماعی سنجیده و گزارش دهد.
- نقص‌ها و چالش‌های خود را شناسایی کرده و راهکارهای مناسب جهت بهبود را پیاده‌سازی و اجرا نماید.
- با ارائه گزارش‌های شفاف و موثق، عملکرد خود را به ذینفعان خود گزارش داده و بازخورد آن را دریافت نماید.
مدارک iso 26000 چیست؟
مدارک ایزو 26000 شامل سند اصلی استاندارد و چندین سند کمکی است که برای راهنمایی بیشتر سازمانها در پیاده‌سازی مسئولیت اجتماعی طراحی شده‌اند و در قالب ترجمه ایزو 26000 نیز در دسترس هستند. این مدارک عبارتند از:
- ISO 26000:2010 که سند اصلی استاندارد بوده و شامل تعریف، اصول، موضوعات و رهنمودهای مسئولیت اجتماعی است.
- ISO 26000:2010/Amd 1:2018 که یک الحاق به سند اصلی است و شامل تغییرات و به‌روزرسانی‌های لازم برای همخوانی با هدف‌های پایدار توسعه سال ۲۰۱۵ است.
- ISO/TS 26030:2018 یک استاندارد فنی است و شامل راهنمایی برای کاربرد مسئولیت اجتماعی در صنعت غذا است.
- ISO/TS 26007:2019 یک استاندارد فنی است و شامل الگوهایی برای کاربرد مسئولیت اجتماعی در صنعت پوشاک است.
- ISO/TS 26021:2020 نیز یک استاندارد فنی است و در نقش مسئولیت اجتماعی در صنعت حمل و نقل کاربرد دارد.
شرایط ایزو 26000 چیست؟
شرایط و معيار ايزو 26000 را می‌توان به مجموعه‌ای از الزامات و توصیه‌ها دسته‌بندی کرد که توسط هر سازمان باید در نظر گرفته شوند تا بتوانند به صورت مسئولانه به آن عمل کنند. این الزامات و متن استاندارد ایزو 26000 به اهداف سازمان، دیدگاه، اقدام و پایبندی به قوانین، ارزیابی و گزارش آن می‌پردازد و این شرایط شامل با جزئیات به موارد زیر معطوف می‌شود:
- تعریف و تأکید بر مأموریت، چشم‌انداز، ارزش‌ها و اهداف سازمان
- تشخیص و تحلیل ذینفعان و نظرات، نگرانی‌ها و پیشنهادات آنها
- تبادل دیدگاه و همکاری با ذینفعان در حل مسائل و فرصت‌های مشترک
- پذیرش و پایبندی به قوانین، قواعد استانداردهای بین‌المللی
- ارزیابی و بهبود عملکرد در هر یک از زمینه‌های مسئولیت اجتماعی
- گزارش‌دهی شفاف و موثق عملکرد به ذینفعان
تعریف و تأکید بر مأموریت، دیدگاه، ارزش‌ها و اهداف سازمان: هر سازمان باید هدف و جهت فعالیت خود را به صورت روشن و مشخص تعریف کند و آن را با ذینفعان خود به اشتراک بگذارد. سازمان همچنین باید ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی خود را به عنوان مبنای رفتار خود در نظر داشته باشد و آن را در فرآیندها و سیستم‌های خود منعکس کند.
تشخیص و تحلیل ذینفعان و نظرات، نگرانی‌ها و پیشنهادات آنها: سازمان باید گروه‌های مختلفی که تحت تأثیر فعالیت‌های آنها قرار می‌گیرند یا بر آنها تأثیر دارد را شناسایی کرده و درک کافی از منافع، نقش، انتظارات و حقوق آنها داشته باشد. سازمان همچنین باید با استفاده از روش‌های مناسب، نظرات و نگرانی‌های ذینفعان خود را جمع‌آوری، بررسی کرده و در نظر داشته باشد.
تبادل دیدگاه و همکاری با ذینفعان در حل مسائل و فرصت‌های مشترک: سازمان باید با ذینفعان خود در ارتباط باشد و با آنها به صورت شفاف، صادقانه، منصفانه و متقابل تعامل داشته باشد. همچنین باید با ذینفعان خود در حل مسائل و فرصت‌های مشترک همکاری کرده و به دنبال رسیدن به تفاهم قابل پذیرش، منصفانه و پایدار باشد.
پذیرش و پایبندی به قوانین، قواعد استانداردهای بین‌المللی:
- سازمان باید به تمام قوانین و مقررات محلی، ملی و بین‌المللی که در فعالیت‌هایش نقش دارد، احترام بگذارد و از آنها پیروی کند. همچنین باید از الگوهای استانداردهای بین‌المللی تبعیت کند، مانند اعلامیه جهانی حقوق بشر، اصول مبارزه با فساد و اصول حاکمیت شرکتی، به آنها احترام بگذارد و آنها را در اعمال و اقدامات خود به کار گیرد.
ارزیابی و بهبود عملکرد در هر یک از زمینه‌های مسئولیت اجتماعی:
- سازمان باید عملکرد خود را در هر یک از زمینه‌های مسئولیت اجتماعی، از جمله حاکمیت سازمان، حقوق بشر، شرایط کار و روابط کار، محیط زیست، رفتار شایسته، مسائل مربوط به مصرف‌کنندگان و توسعه جامعه و تعامل با جامعه، سنجیده و گزارش نماید. همچنین باید با استفاده از شاخص‌های مناسب، نواقص و چالش‌های خود را شناسایی کرده و راهکارهای بهبود عملکرد را پیاده‌سازی نماید.
گزارش‌دهی شفاف و موثق از عملکرد به ذینفعان:
- سازمان باید با استفاده از روش‌های قابل اعتماد و قابل قیاس، عملکرد خود را در زمینه مسئولیت اجتماعی به ذینفعان خود اطلاع دهد و بازخورد آن را دریافت کند. همچنین باید گزارش‌های خود را به صورت منظم، شفاف، کامل و قابل دسترس منتشر نماید.
- متن ایزو 26000 و این شرایط به هر سازمان کمک می‌کند تا نه تنها از نظر حقوقی و اخلاقی پاسخگوی دیگران باشد، بلکه از نظر تجاری نیز به عنوان یک مزیت رقابتی نسبت به دیگر رقبای تجاری محسوب خواهد شد.
چالش‌های استاندارد ایزو 26000
با این حال و علارغم توضیحاتی که در خصوص استفاده از استاندارد ایزو 26000 داده شد، در بهره‌گیری از این استاندارد نیز چالش‌هایی را در پی دارد که قبل از اقدام برای پیروی از دستورات آن باید در نظر داشته باشید. به برخی از این چالش‌ها قبل‌تر اشاره کردیم ولی به صورت خلاصه می‌توان گفت این موارد عبارتند از:
- عدم وجود گواهینامه قابل حصول برای این استاندارد، که باعث می‌شود سازمان نتواند عملکرد خود را به صورت رسمی و با نماد قابل اعتماد نشان دهد.
- عدم وجود الزامات قطعی و قابل سنجش برای این استاندارد، که باعث می‌شود سازمان نتوانند عملکرد خود را به صورت دقیق و قیاس پذیر سنجیده و بهبود بخشد.
- عدم وجود هماهنگی و همکاری بین سازمان‌های مختلف در پذیرش و پایبندی به این استاندارد، که باعث می‌شود سطح مسئولیت اجتماعی در جامعه نامتوازن و نامساعد باشد.
اما برای رفع این چالش‌ها نیز، پیشنهاداتی وجود دارد، از جمله:
- توسعه و ترویج سامانه‌های تأیید و ارزشیابی برای عملکرد سازمان در زمینه مسئولیت اجتماعی، با استفاده از شاخص‌های معتبر و مورد توافق.
- توسعه و ترویج الزامات و استانداردهای ملی و بین‌المللی برای مسئولیت اجتماعی، با توجه به شرایط و نیازهای هر کشور و منطقه.
- توسعه و ترویج فرهنگ و آگاهی در مورد مسئولیت اجتماعی، با افزایش آموزش و ارتباط بین سازمانها و ذینفعان.
نتیجه‌گیری
در نهایت در این مقاله، به تعریف ایزو 26000 و کاربرد آن در سازمانها پرداختیم و توضیح دادیم که استاندارد ایزو ۲۶۰۰۰ و کاربرد و معیار آن چیست، مدارک و شرایط استاندارد چه هستند و چگونه می‌توان از آنها استفاده نمود. ما همچنین به برخی از فواید و چالش‌های این استاندارد اشاره کردیم و به صورت خلاصه نیز در این بخش به آن اشاره خواهیم کرد.
ایزو 26000 یک استاندارد بین‌المللی است که به سازمانها کمک می‌کند تا مسئولانه عمل کنند و تعهد و عملکرد خود را در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی افزایش دهند. این استاندارد با تأکید بر اصول و رهنمودهای مسئولیت اجتماعی، سازمانها را در پاسخگویی به نظرات و نگرانی‌های ذینفعان خود یاری می‌دهد. این استاندارد همچنین با همسو کردن فعالیت‌های سازمانها با اهداف پایداری توسعه، به توسعه جامعه و حفاظت از محیط زیست کمک می‌کند. برای آگاهی و مشاوره بیشتر در خصوص استادارد ایزو 26000 نیز می‌توانید با مشاوران متخصص ما در سیستم کاران مشورت نموده و ابهامات خود را در این خصوص برطرف نمایید.